ภาวะเลือดข้นคืออะไร
ภาวะเลือดข้น (Polycythemia) หรือ เลือดหนืด คือ ภาวะที่ร่างกายมีปริมาณเซลล์เม็ดเลือดแดง (red blood cells) มากกว่าปกติ (โดยปกติเซลล์เม็ดเลือดแดงในร่างกายของคนเราจะมีประมาณ 4.5 – 5.5 ล้านเซลล์ / ไมลล์ลิตร) ทำให้มีเลือดมีความเข้มข้นสูง หนาแน่นและหนืดจนทำให้เลือดไหลเวียนไม่สะดวก และเสี่ยงเกิดลิ่มเลือดอุดตันตามอวัยวะต่าง ๆ จนนำพาไปสู่การเป็นโรคต่าง ๆ เช่น โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน โรคหลอดเลือดในตับอุดตัน โรคหัวใจและหลอดเลือด รวมไปถึงภาวะอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการไหลเวียนของเลือดในร่างกาย
ภาวะเลือดข้นเกิดจากอะไร
ภาวะเลือดข้นเกิดได้จากหลายสาเหตุด้วยกัน โดยปัจจัยที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดภาวะเลือดข้นส่วนใหญ่ มี
ดังนี้
1. ปริมาณน้ำเลือดหรือพลาสมาลดลง
กรณีนี้จะเป็นภาวะที่ปริมาณพลาสมาขาดน้ำหนัก หรือเลือดมีความเย็น ทำให้พลาสมาลดลง โดยมีสาเหตุมาจากการเสียเลือดมากเกินไป อย่างการมีบาดแผลจนเลือดออกมากเกินไป หรือโรคบางชนิดที่ทำให้ปริมาณเลือดแดงลดลง เช่น โรคธาลัสซีเมีย หรือ มีอาการเลือดไหลเวียนไม่ดีอย่าง โรคนิ่วเลือดอักเสบ เป็นต้น
2. ไขกระดูกผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงมากเกินไป
โดยปกติแล้ว เซลล์เม็ดเลือดแดงถูกผลิตที่ไขกระดูก เพื่อส่งต่อไปใช้งานยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แต่ถ้าหากไขกระดูกมีการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงมากเกินไป จะส่งผลให้มีปริมาณเม็ดเลือดแดงหนาแน่น จนทำให้เกิดเลือดหนืด กลายเป็นภาวะเลือดข้น โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดความผิดปกติอาจเกิดมาจากผลข้างเคียงของโรคต่าง ๆ เช่น โรคมะเร็ง โรคเลือด หรือ โรคธาลัสซีเมีย เป็นต้น
ภาวะเลือดข้นอันตรายไหม
ภาวะเลือดข้นส่งผลให้การไหลเวียนเลือดไม่สะดวก อาจทำให้เกิดการอุดตันภายในหลอดเลือด เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น หลอดเลือดอุดตัน โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน โรคหัวใจขาดเลือด หรือ โรคมะเร็งเลือด นอกจากนี้ ภาวะเลือดข้นหรือเลือดหนืดยังทำให้เสี่ยงต่อการเกิดอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ ตามมาได้ เช่น เส้นเลือดแดงอักเสบ โรคอัมพาต เป็นต้น
ภาวะเลือดข้นหรือเลือดหนืดแก้อย่างไร
การรักษาภาวะเลือดข้นจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยมีแนวทางการรักษาหลัก ๆ ดังนี้
1. รักษาภาวะเลือดข้นด้วยการถ่ายเลือด
ผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดข้น วิธีแก้รักษาด้วยการถ่ายเลือด โดยจะใช้เข็มเชื่อมต่อกับเส้นเลือด และถ่ายเทเลือดออกจากผู้ป่วย เพื่อลดความเข้มข้นของเลือดแดง ด้วยการลดจำนวนเซลล์เลือดแดงในร่างกาย ช่วยให้ลดความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน
2. รักษาภาวะเลือดข้นด้วยการใช้ยา
วิธีการรักษาภาวะเลือดข้นด้วยการใช้ยา จะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยยาที่ใช้ในการรักษาภาวะเลือดข้นจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะโรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับระบบเลือด เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเส้นเลือดอุดตัน เป็นต้น
การดื่มน้ำน้อย ส่งผลให้เกิด ภาวะเลือดข้น จริงไหม
เลือดข้นหรือเลือดหนืด เกิดจากร่างกายมีเซลล์เม็ดเลือดแดงมากเกินไป จนทำให้ปริมาณเลือดแดงมีความหนาแน่นจนไหลเวียนไม่สะดวก แม้ว่าในกรณีที่ร่างกายขาดน้ำและเกลือแร่อย่างรุนแรงอาจมีผลทำให้เลือดข้นขึ้นได้ แต่สาเหตุของการขาดน้ำและเกลือแร่อย่างรุนแรงไม่ได้เกิดจากการดื่มน้ำน้อยเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่มีปัจจัยอื่น ๆ ร่วมด้วย ดังนั้น การดื่มน้ำน้อย จึงไม่ใช่สาเหตุหลักของการทำให้เกิด ภาวะเลือดข้น แต่อย่างไรก็ตาม แพทย์ผู้เชี่ยวชาญก็แนะนำให้ดื่มน้ำให้เพียงพอต่อร่างกายในแต่ละวัน หรือดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ ประมาณ 6 – 8 แก้ว
ควรดื่มน้ำเมื่อไร และดื่มน้ำอย่างไรให้เหมาะสม
- ร่างกายสูญเสียน้ำและเกลือแร่มากกว่าปกติ เช่น เสียเหงื่อมากจากพิษไข้ เสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย หรือท้องเสีย เป็นต้น
- ไม่ควรดื่มน้ำรวดเดียวเป็นจำนวนมาก เพราะอาจทำให้เกิด ภาวะน้ำเป็นพิษ จนเป็นอันตรายต่อสุขภาพ หรือช็อกจนเสียชีวิตได้ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถขับน้ำส่วนเกินออกจากร่างกายได้ทัน
